Czelesta i klawesyn – kolejny pomysł na akustyczny instrument klawiszowy

Celesta i klawesyn to instrumenty, których dźwięk jest znany każdemu, choć niewielu potrafi je wymienić. To oni odpowiadają za magiczne, baśniowe dzwonki i staromodny, barokowy dźwięk szarpanych strun.

Celesta – magiczny instrument Tajemnicze, czasem słodkie, a czasem mroczne brzmienie Celesty znalazło szerokie zastosowanie. Jej brzmienie znane jest najczęściej z muzyki do filmów o Harrym Potterze, czy słynnego dzieła American in Paris Georga Gershwina. Instrument był używany w wielu utworach klasycznych (m.in. muzyka do baletu Dziadek do orzechów Piotra Czajkowskiego, Planety Gustava Holtsa, III Symfonia Karola Szymanowskiego czy Muzyka na smyczki, perkusję i celestę Béli Bartóka.

Używało go również wielu muzyków jazzowych (m.in. Louis Armstrong, Herbie Hanckock). Wykorzystywany był także w rocku i popu (m.in. The Beatles, Pink Floyd, Paul McCartney, Rod Stewart).

Budowa i technika gry Czelesta wyposażona jest w tradycyjną klawiaturę. Może mieć trzy, cztery, czasem pięć oktaw i transponuje dźwięk o oktawę w górę (jego dźwięk jest wyższy niż wynika z zapisu). Zamiast strun, czelesta jest wyposażona w metalowe płytki połączone z drewnianymi rezonatorami, co zapewnia ten bajeczny dźwięk. Większe modele cztero- lub pięciooktawowe przypominają fortepian i są wyposażone w jeden pedał do podtrzymania lub wytłumienia dźwięku.

Czelesta by Yamaha, źródło: Yamaha

Klawesyn – protoplasta fortepianu o wyjątkowym brzmieniu Klawesyn to instrument znacznie starszy od fortepianu, wynaleziony w późnym średniowieczu i wyparty przez fortepian, a następnie zapomniany aż do XX wieku. W przeciwieństwie do fortepianu klawesyn nie pozwala na kontrolowanie dynamiki dźwięku, ale ma specyficzne, nieco ostrzejsze, ale pełne i buczące brzmienie oraz całkiem ciekawe możliwości modyfikacji barwy.

Budowanie instrumentu i wpływanie na dźwięk W przeciwieństwie do fortepianu struny klawesynu nie są uderzane młotkami, lecz szarpane przez tzw. pióra. Klawesyn może mieć jedną lub więcej strun na klawisz i jest dostępny w wersjach jedno- i wieloręcznych (wieloklawiaturowych). W klawesynach posiadających więcej niż jedną strunę na ton, możliwa jest zmiana głośności lub barwy instrumentu za pomocą dźwigni lub pedałów rejestru.

Klawesyn, źródło: muzyczny.pl

Niektóre klawesyny posiadają możliwość przesuwania dolnego manuału, dzięki czemu w jednym ustawieniu naciśnięcie jednego z dolnych klawiszy powoduje jednoczesną aktywację klawisza w manuarze górnym, a w drugim klawisze górne nie są aktywowane automatycznie, co pozwala do różnicowania brzmienia różnych części utworu.

Liczba rejestrów klawesynowych może sięgać dwudziestu. W efekcie, być może dla lepszej ilustracji, klawesyn jest obok organów akustycznym odpowiednikiem syntezatora.

Komentarze